Info:
Het ACTH (adrenocorticotroop hormoon) stimuleert de secretie van corticosteroïden en androgenen door de bijnierschors en in mindere mate ook de secretie van aldosteron.
ACTH wordt gesecreteerd door de voorkwab van de hypofyse (de adenohypofyse). Deze secretie wordt beïnvloed door meerdere factoren:
- stimulatie door CRH (= corticotropin releasing hormoon) van de hypothalamus
- negatieve feedback werking van de bijnierschorshormonen
- dagschommelingen (piek in de vroege morgen, de spiegels zijn het laagst gedurende de dag en bij het begin van de nacht, stress kan dit normale patroon verstoren)
- stimulatie door stress (emotioneel, traumatisch, chirurgisch)
Indicaties:
Differentiaaldiagnose van hypercorticisme (Cushing syndroom) door:
- Een hypofysaire overproductie van ACTH (hypofysair adenoom, ziekte van Cushing): normaal of gestegen ACTH-waarde.
- Een ectopische productie van ACTH (door tumoren zoals carcinoid, longtumoren, ...): meestal sterk gestegen ACTH-waarde (soms normaal).
- Een puur adrenale hyperproductie van cortisol en eventueel andere bijnierhormonen (adenoom of carcinoom van de bijnieren): onmeetbaar lage ACTH-waarde
Bij bijnierschorsinsufficientie kan het probleem primair in de bijnier zelf liggen (hoog ACTH, ziekte van Addison) of in de hypothalamus (laag ACTH).
Bij vermoeden van bijnierschorsinsufficiëntie is de combinatie van een gedaalde ochtend cortisolwaarde <133 nmol/L en een verhoogde ochtend ACTH waarde >120 pg/mL sterk suggestief voor bijnierschorsinsufficiëntie.
Bij patiënten met een gekend syndroom van Cushing wijzen ACTH waarden >20 pg/mL op een ACTH afhankelijk syndroom en waarden <10 pg/mL op een ACTH onafhankelijk proces.
