Info:
Vitamine D is een organische verbinding die het lichaam bij de stofwisseling nodig heeft en die in uiterst kleine hoeveelheden werkzaam is, maar die niet voldoende door het lichaam wordt gesynthetiseerd.
De twee belangrijkste vormen van vitamine D zijn cholecalciferol (vitamine D3) en ergocalciferol (vitamine D2). Vitamine D3 ontstaat in de huid door de fotolytische werking van UV licht, dat de in de lever gevormde voorloper 7-dehydrocholesterol omzet tot cholecalciferol. Vitamine D2 onstaat op analoge manier door fotolyse van ergosterol, dat enkel afkomstig is van voedselinname. Het fysiologisch belang van Vitamine D2 is onduidelijk.
Calciferol (vitamine D) is eigenlijk te beschouwen als een prohormoon, en wordt gemetaboliseerd tot verschillende afgeleide vormen, waarvan 25-hydroxycalciferol (25-OH-D, calcidiol) kwantitatief de belangrijkste is. De eerste stap in het metabolisme van vitamine D, de 25-hydroxylatie, gebeurt voornamelijk in de lever. Slechts een klein deel van 25-OH-D wordt in de nier verder gemetaboliseerd, door het tubulaire alfa-hydroxylase, tot 1,25-dihydroxycholecalciferol (calcitriol) en 24,25-dihydroxyvitamine D. Het alfa-hydroxylase wordt gestimuleerd bij verhoogde PTH spiegels en bij hypofosfatemie. Calcitriol onderdrukt het enzym alfa-hydroxylase.
Aangezien het 25-OH-D de belangrijkste circulerende vorm van vitamine D is in de normale populatie, wordt het beschouwd als de meest betrouwbare index van de vitamine D status.
Vitamine D bevordert de calcium- en fosfaatresorptie door de darmwand, heeft waarschijnlijk een functie bij de afzetting van calciumzouten in skelet- en tandweefsel, de omzetting van organisch in anorganisch fosfaat in bot en de tubulaire reabsorptie van calcium en fosfaten en is verder betrokken bij de citroenzuurstofwisseling. Daarnaast zijn er wellicht ook neuromusculaire, cardiovasculaire en immuunmodulatorische effecten.
Gezien de rol van zonlicht in de cutane synthese van vitamine D3 is het serum gehalte van 25-OH-D doorgaans hoger in de zomer dan in de winter.
Vitamine D tekort bij kinderen veroorzaakt rachitis.
Bij volwassenen ontstaat vitamine D tekort meestal secundair aan chronische darm- of nierziekten, soms ook bij leverinsufficiëntie.
Hypervitaminose D ontstaat niet door te grote opname via de voeding maar door langdurig gebruik van preparaten met vitamine D.
Referentiewaarden:
Aanbevolen concentratie: >= 30 ng/mL
Hypovitaminose: 20 - 29 ng/mL
Deficiëntie: <20 ng/mL
